Μία εμπειρία παρόμοια με την αγορά της Αρχαίας Αθήνας διαδραματίστηκε τον Μάρτιο του 2019 από το περιοδικό Κοινωνικές Επιστήμες. Για δύο διήμερες «συνελεύσεις», στις 12-13 Μαρτίου και στις 22-23 Μαρτίου, το Μετρό Συντάγματος φιλοξένησε διάφορες δράσεις υπό την αιγίδα του περιοδικού μας, με ένα εντυπωσιακό σκηνικό με βάση μεγάλους κοινωνικούς επιστήμονες, με πρώτη θεματική «Οι πολίτες έχουν ανάγκη την κοινωνική επιστήμη» και δεύτερη «Για μία σύγχρονη πολιτισμική δημοκρατία». Κύριος υπεύθυνος για τις δράσεις ήταν o καθηγητής κοινωνιολογίας Νίκος Παναγιωτόπουλος.
Οι συνελεύσεις περιείχαν από συζητήσεις, σεμινάρια μέχρι και θεατρικές παραστάσεις, με τον κόσμο, που αποτελούνταν από μαθητές σχολείων δεύτερης ευκαιρίας μέχρι και διακεκριμένους επιστήμονες, να συμμετέχει θερμά, όπως θα δείτε και στο βίντεο.
Πρόγραμμα
1.Οι πολίτες έχουν ανάγκη την κοινωνική επιστήμη- 12-13/3
Το γενικό σκεπτικό της πρώτης συνέλευσης ήταν: Σε μια εποχή όπου παρατηρείται μια τεράστια ένταση ανάμεσα στο οικουμενικό νόημα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και τις πρακτικές και τοπικές προϋποθέσεις της πραγματοποίησής τους καθίσταται περισσότερο από ποτέ αναγκαίος ο «εκπολιτισμός της άσκησης της πολιτικής εξουσίας». Μπορεί και πώς η κοινωνική επιστήμη να συμβάλει στην ενεργοποίηση της διαδικασίας αυτού του εκπολιτισμού; Μπορεί και πώς η κοινωνιολογία να συμβάλει μέσω της κατανόησης της κοινωνικής πραγματικότητας στη συλλογική διατύπωση μορφών ρεαλιστικού ιδεαλισμού, βασισμένων στη γνώση και όχι σε ευσεβείς πόθους και επιθυμίες, και ικανών να καταστήσουν την «κοινωνική πραγματικότητα απαράδεκτη», πράγμα που δεν σημαίνει να την καταστήσει αβίωτη, αλλά, αντίθετα, να συμβάλει στην απελευθέρωση των δυνατοτήτων που εσωκλείει;
Δράσεις
Τρίτη 12/3
Αρχικά, στον χώρο του μετρό, υπήρχε μία μόνιμη έκθεση, η οποία αποτελούσε μια σύνθεση από εγκαταστάσεις οπτικοακουστικού και έντυπου υλικού η οποία θα στοχεύει να γνωρίσει στον πολίτη τι είναι κοινωνική επιστήμη, ποιες είναι οι θεμελιώδεις λειτουργίες της, καθώς και να παρουσιάσει ένα συγκεκριμένο παράδειγμα πρακτικής της κοινωνικής επιστήμης, αυτό του Pierre Bourdieu, προκειμένου το κοινό να αποκτήσει μια σαφή ιδέα για το εύρος και το βάρος της κοινωνιολογίας στο σημερινό κοινωνικό γίγνεσθαι. Μάλιστα, στην έκθεση προβαλλόταν και ένα βίντεο όπου ο ηθοποιός Μάξιμος Μουμούρης απήγγειλε κείμενα 7 διαφορετικών κοινωνιολόγων .
Εκτός όμως από την έκθεση, την πρώτη μέρα, ο κύκλος δράσεων «Για μία νέα δημόσια εμπειρία» φιλοξενούσε:
Συμμετοχικά σεμινάρια με τον Ν. Παναγιωτόπουλο:
«Τι είναι κοινωνική πραγματικότητα;», «Είναι/δεν είναι του γούστου μου»
Το νόημα της εργασίας
«Η κοινή γνώμη δεν υπάρχει»
Η ανδρική κυριαρχία
Θεατρική παράσταση «Η κοινωνιολογία στη θεατρική σκηνή»
Συζήτηση «Ο κοινωνικός επιστήμονας βλάπτει σοβαρά την αποπολιτικοποίηση»: Οι ειδικοί στις κοινωνικές επιστήμες μπορούν και οφείλουν να παρεμβαίνουν στον πολιτικό κόσμο, κι αν ναι, κάτω από ποιες συνθήκες η παρέμβασή τους μπορεί να έχει αποτελεσματικότητα; Ποιο ρόλο μπορούν να παίξουν μέσα στις σημερινές κοινωνικές διεργασίες παραγωγής κριτικής πολιτικής σκέψης; Αυτός ο ρόλος σε ποιο επίπεδο οφείλει να ενεργοποιηθεί; Πώς μπορεί ο κοινωνικός επιστήμονας και ειδικότερα ο κοινωνιολόγος να συμβάλει στην επινόηση ενός νέου τρόπου άσκησης της πολιτικής; Ομιλητές στον διάλογο ήταν, εκτός του Νίκου Παναγιωτόπουλου, οι Βασίλης Καρδάσης, Θωμάς Μαλούτας, Ανδρέας Νοταράς και Νίκος Παρασκευόπουλος, με συντονιστή τον Μανώλη Πιμπλή.
Τετάρτη 13/3
Τη δεύτερη μέρα της πρώτης συνέλευσης, ο κ. Παναγιωτόπουλος παρέδωσε τα εξής συμμετοχικά σεμινάρια:
“Στο όνομα του λαού”
Σχολική αριστεία-καλαισθησία και πώς παράγονται
Τι είναι “κοινωνικό πρόβλημα”
Τα “αριθμητικά δεδομένα” και η εγκυρότητά τους
Ακόμη, η θεατρική παράσταση ξαναπαρουσιάστηκε. Στη συνέχεια, έγινε μία ακόμα συζήτηση σχετική με τον τίτλο της συνέλευσης, με θέμα «Κοινωνική επιστήμη-ενημέρωση-δημοκρατία»:
Για να διαχυθεί ο κοινωνικός ρόλος της κοινωνικής επιστήμης, ως εκπαίδευση όχι μόνο του Λόγου αλλά και της θέλησης, να διαχυθούν οι αποφασιστικής σημασίας για τους πολίτες λειτουργίες της, έχει ανάγκη από την συνδρομή των μέσων ενημέρωσης. Συνεπώς, δεν μπορεί να τεθεί το ζήτημα των κοινωνικών λειτουργιών της κοινωνικής επιστήμης χωρίς να τεθούν και να αποσαφηνιστούν οι σχέσεις μεταξύ επιστημονικού και ενημερωτικού πεδίου, και, ειδικότερα, ο βαθμός της αυτονομίας του ενημερωτικού πεδίου σε σχέση με τους πολύμορφους καταναγκασμούς της αγοράς που φαίνεται να το πλήττουν όλο και πιο έντονα σήμερα, καθορίζοντας, κατ’ επέκταση, και τη λογική της σχέσης που διατηρεί με το πεδίο της επιστήμης και τη δημόσια εικόνα που παράγει για αυτό. Ομιλητές στη συζήτηση ήταν οι: Νίκος Παναγιωτόπουλος, Αννέτα Καββαδία, Γιώργος Κόκκινος Μανώλης Κοττάκης, Κωστής Παπαϊωάννου, Δημήτρης Χαραλάμπης και Δημήτρης Ψαρράς.
Στο τέλος της συνέλευσης, πραγματοποιήθηκε η δράση «Οι πολίτες παίρνουν τον λόγο». Τότε, παρουσιάστηκαν τα ερευνητικά δεδομένα μιας έρευνας που είχε διεξαχθεί στο κοινό του μετρό κατά τη διάρκεια διεξαγωγής της συνέλευσης, με αντικείμενο τις στάσεις και τις απόψεις των πολιτών αναφορικά με την συνέλευση που διοργανώθηκε. Στόχος της έρευνας ήταν να τεθούν και να συζητηθούν οι αιτίες αυτών των στάσεων προκειμένου να ληφθούν υπόψη στην επεξεργασία της λογικής, της μορφής αλλά και του τρόπου οργάνωσης των επόμενων συνελεύσεων.
2. Για μια σύγχρονη πολιτιστική δημοκρατία- 22-23/3
Στη δεύτερη συνέλευση, η κεντρική περιγραφή ήταν: Η αγάπη για την τέχνη, ως ζήτημα κοινωνικά καθορισμένο, ως προνόμιο τάξεων εφοδιασμένων όχι μόνο με ανώτερα οικονομικά μέσα αλλά, ταυτόχρονα, με ένα πολιτισμικό κεφάλαιο που τους επιτρέπει να αποκτήσουν πρόσβαση σε υλικά αγαθά, συνεχίζει να προσφέρεται ως εργαλείο νομιμοποίησης των έντονων πολιτισμικών ανισοτήτων μεταξύ των κοινωνικών ομάδων που χαρακτηρίζουν τις σύγχρονες κοινωνίες, όπως και τη δική μας. Είναι δυνατόν-και πώς- η συνείδηση και η γνώση των κοινωνικών συνθηκών ενός τέτοιου λογικού και πολιτικού σκανδάλου να υποδείξει με τρόπο σαφή και ορθολογικό τους σκοπούς και τα μέσα ενός μόνιμου πολιτικού αγώνα για την πρόσβαση όλων στον πολιτισμό και στα αγαθά της τέχνης;
Δράσεις
Όπως και στην πρώτη συνέλευση, και τις δύο μέρες φιλοξενούνταν μία μόνιμη έκθεση, ενώ παιζόταν και μία θεατρική παράσταση. Αυτήν τη φορά, όμως, η παράσταση ήταν η «Η τέχνη μιλάει για την τέχνη», σε σκηνοθεσία του Νίκου Πασχίδη.
Παρασκευή 22/3
Αρχικά, ο κ. Παναγιωτόπουλος παρουσίασε το συμμετοχικό σεμινάριο «Μάθε παιδί μου γράμματα».
Στη συνέχεια, ακολούθησε συζήτηση με τίτλο «Καλλιτεχνική δημιουργία και πολιτισμική δημοκρατία». Το θέμα της συζήτησης ήταν: Στη σημερινή ψηφιακή εποχή, όπου ο πολιτισμός θεωρείται θεμελιώδης αναπτυξιακός τομέας κάθε χώρας, ποιος είναι ο απολογισμός στο επίπεδο της ζήτησης πολιτισμικών αγαθών στη χώρα μας σήμερα; Ποια είναι σήμερα η κατάσταση των σχέσεων που διατηρούν οι διάφορες κοινωνικές ομάδες με τις διάφορες μορφές τέχνης; Ποια είναι σήμερα η κυρίαρχη λογική και τα μέσα που χρησιμοποιούν οι πολιτισμικές πολιτικές που έχουν ως στόχο την οικουμενικοποίηση των όρων πρόσβασης στην τέχνη; Ποια είναι τα εμπόδια που αντιμετωπίζουν αυτές οι πολιτικές ως προς την επίτευξη των στόχων τους; Ομιλητές στη συζήτηση ήταν οι Νίκος Παναγιωτόπουλος, Κέλλυ Διαπούλη, Μαρία Παπαδημητρίου, Ματούλα Σκαλτσά και ο Σάββας Στρούμπος. Συντονίστρια ήταν η Πόλυ Κρημνιώτη.
Σάββατο 23/3
Στην έναρξη της τελευταίας μέρας της συνέλευσης, ο κ. Παναγιωτόπουλος παραχώρησε το συμμετοχικό σεμινάριο «Μάθε παιδί μου τέχνη».
Μετά την παράσταση, ακολούθησε η συζήτηση «Πολιτικές πολιτισμικής διάχυσης: προοπτικές και εμπόδια». Η περιγραφή της συζήτησης ήταν: Με αναφορά σε συγκεκριμένους θεσμούς και προγράμματα που αποσκοπούν, μεταξύ άλλων, στην οικουμενικοποίηση των όρων πρόσβασης στην τέχνη, η συζήτηση αυτή θα επικεντρωθεί γύρω από τους πρακτικούς όρους μιας διευρυμένης κοινωνικής χρήσης των πολιτισμικών αγαθών, καθώς και στα δομικά εμπόδια που αντιμετωπίζει κάθε πολιτική πολιτισμικού εκδημοκρατισμού. Ομιλητές ήταν οι: Νίκος Παναγιωτόπουλος, Τζένη Μαρκέτου, Γιάννης Αναστασάκης και Γιώργος Σκιάνης.
Τέλος, «οι πολίτες πήραν τον λόγο» και στη λήξη της δεύτερης συνέλευσης.
Διαφήμιση
Χαρακτηριστική του μεγέθους των διημέρων δράσεων ήταν επίσης και η προώθηση του γεγονότος μέσα στο μετρό της Αθήνας. Σχεδόν όλα τα βαγόνια είχαν γεμίσει με παραθέματα διάφορων μεγάλων κοινωνιολόγων, ώστε, ακόμα κι αν κάποιος δεν παρακολούθησε ποτέ καμία από τις δράσεις, σίγουρα να του έχει «μείνει» κάτι από όλα αυτά εγχαραγμένο, έστω και στο ασυνείδητο.
Χορηγοί του κύκλου δράσεων ήταν η ΣΤΑΣΥ, η ΔΕΗ, τα Ελληνικά Πετρέλαια, ενώ χορηγοί επικοινωνίας ήταν η ΕΡΤ, η Εφημερίδα των Συντακτών και ο ρ/σ Αθήνα 98,4.
