Η έννοια του πεδίου και ο σχεσιακός τρόπος σκέψης

Περιήγηση:
Η έννοια του πεδίου και ο σχεσιακός τρόπος σκέψης

”Στόχος αυτού του κειμένου είναι να καταδειχθεί ότι η έννοια του πεδίου, όπως και οι άλλες έννοιες που συνιστούν τον πυρήνα της κοινωνιολογίας του Pierre Bourdieu (έξη, κεφάλαιο, κοινωνικός χώρος, συμβολική βία κτλ.), αποτελούν αντίστοιχα ερευνητικά προγράμματα ικανά να γονιμοποιήσουν οργανωμένους προβληματισμούς περί της κοινωνικής πραγματικότητας. Έτσι, επιχειρείται, εδώ, να καταδειχθεί πρακτικά η συμβολή αυτού του σχεσιακού τρόπου σκέψης, που προϋποθέτει η έννοια του πεδίου, στην παραγωγή νέων επιστημονικών προτάσεων πέραν των ιδιαίτερων εμπειρικών συμφραζομένων της αρχικής τους παραγωγής ή, καλύτερα, να επιβεβαιωθεί, δίνοντας έμφαση στην έννοια του πεδίου, ότι η θεωρία αυτή, έτσι όπως διαμορφώνεται από τον Bourdieu, λειτουργεί ως μια ελεγχόμενη ενεργοποίηση επιστημολογικών αρχών κατασκευής κοινωνιολογικών αντικειμένων και ≪τρέφεται από την αντιπαραβολή με καινούργια εμπειρικά αντικείμενα≫. Σε αυτή την προοπτική, η κοινωνιολογία του Bourdieu και η έννοια του πεδίου, ως εργαλείο εργασίας, μπορούν συμβάλουν στη συγκρότηση μιας αληθινής οικονομίας των φαινομένων της διεθνούς συμβολικής κυριαρχίας. Μάλιστα, η κοινωνιολογία του Bourdieu συνιστά μια πολύ σημαντική συμβολή –η οποία, συχνά, δεν αναγνωρίζεται στην κοινωνιολογία των σχέσεων κυριαρχίας ανάμεσα στα κράτη και, πιο συγκεκριμένα, στην επιστημονική ανάλυση του γενικού φαινομένου του παγκόσμιου πεδίου, το οποίο βρίσκεται, λιγότερο ή περισσότερο, υπό διαμόρφωση στου διάφορους τομείς της πρακτικής (σχολικό, δικαστικό, οικονομικό πεδίο κτλ.), και στους κόλπους του οποίου τα εθνικά πεδία κατέχουν έναν μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό σχετικής αυτονομίας. Ενώ οι αναλύσεις του πολιτισμικού ιμπεριαλισμού είχαν αρχικά ως στόχο να υπερβούν τις συζητήσεις σχετικά με τις πλέον ορατές διαστάσεις της υποταγής ενός ≪έθνους≫ σε ένα άλλο –δίνοντας έμφαση στην πολιτισμική και γλωσσική επιβολή–, έχουν εντέλει οδηγηθεί να ευνοούν τη συνύπαρξη, σε αυτόν το χώρο, ενός αναγωγικού οικονομισμού και ενός ιδεαλισμού. Αντιτιθέμενοι σε αυτό το ≪επιστημολογικό ζεύγος≫, θα προσπαθήσουμε, στηριζόμενοι σε μια σειρά δεδομένων και δεικτών που έχουν συλλεχθεί κατά τη διάρκεια διαφόρων ερευνών που έχουν πραγματοποιηθεί στην Ελλάδα (κάποιες ήδη ολοκληρωμένες, άλλες εν εξελίξει), να διατυπώσουμε ορισμένες προτάσεις, οι οποίες, προχωρώντας πέρα από μια περιπτωσιολογική ανάλυση, θα μπορέσουν να συμβάλουν στην κατανόηση των συνθηκών δυνατότητας της εγκαθίδρυσης ενός πολιτισμικού ιμπεριαλισμού, και των συνεπειών αυτών των μηχανισμών της διεθνούς συμβολικής κυριαρχίας. […]”

Η έννοια του πεδίου και ο σχεσιακός τρόπος σκέψης, Κοινωνικές Επιστήμες, 4-5, 2014, σ. 63-76