Οι ανύπανδρες μητέρες: Η κατασκευή ενός “κοινού τόπου” και τα διακυβεύματα του

Περιήγηση:
Οι ανύπανδρες μητέρες: Η κατασκευή ενός “κοινού τόπου” και τα διακυβεύματα του

(μαζί με Μ.Βιδάλη)

“Γνωρίζοντας αφ’ ενός πως η “κρίση της οικογένειας”, όπως κάθε κοινωνικό πρόβλημα, παρουσιάζεται κυρίως υπό μορφή λόγων που αντιστοιχούν στο βαθμό ανάπτυξης των εξειδικευμένων σε αυτό το χώρο θεσμών και, αφ’ ετέρου, πως η (“κοινωνική”) πολιτική διαχείρισής της παράγει όχι μόνο παραστάσεις, των οποίων το βαθμό γενίκευσης και εγκυρότητας νομιμοποιεί η επιστήμη και καθιερώνει το δίκαιο επιτρέποντας την θεσμοθέτηση τους υπό μορφή οργανισμών και το μετασχηματισμό τους σε γνωστικές δομές υπό μορφή νοητικών κατηγοριών, αλλά και μετασχηματίζει τις ίδιες τις πρακτικές οι οποίες δομούν, συχνά, θεμελιώδη χαρακτηριστικά της κοινωνικής ζωής, η διερεύνηση μιας θεμελιώδους διάστασης της διαχείρισης “των ανύπανδρων μητέρων”, ως έκφραση της διαχείρισης της “κρίσης της οικογένειας” και των αποτελεσμάτων της, που παρουσιάζει το κείμενο που ακολουθεί αποτελεί ένα προνομιούχο δείκτη τόσο των νέων διαδικασιών τυπικής μορφής θεσμοθέτησης αυτού του κοινωνικού προβλήματος και των λύσεων που εμπεριέχουν όσο και της διαδικασίας θεσμοθέτησης μίας νέας ηθικής που προωθούν.

Παράλληλα μέσω αυτής της μελέτης μιας πολιτικής δράσης παρέμβασης σ’ αυτήν την ειδική κατηγορία γυναικών με στόχο την αντικειμενικοποίηση μιας in acte διαδικασίας αυτονόμησης μιας οικογενειακής πρακτικής, θεωρούμενης ως προϊόν, σ’ ένα βαθμό, του τρόπου λειτουργίας και των λειτουργιών του πεδίου των θεσμών και των φορέων οι οποίοι αγωνίζονται για να επιβάλλουν εμμέσως έναν ορισμό της οικογένειας σύμφωνα με τα συμφέροντα τους που καθορίζονται από το σύνολο των αντικειμενικών σχέσεων που συνδέει μεταξύ τους τόσο τα διάφορα υποπεδία που συγκροτούν το πεδίο διαχείρισης των κοινωνικών προβλημάτων, τα διάφορα υποπεδία που συστήνουν το πεδίο της κοινωνικής πολιτικής, όσο και το πεδίο αυτό με το πεδίο της εξουσίας, και, εξ αυτού, μέσω της μελέτης μια διαδικασία μετασχηματισμού μιας “νοητικής παράστασης” της πραγματικότητας σε πραγματικότητα, σκιαγραφείται επίσης ένα είδος “ιστορίας του παρόντος” ενός από τους χώρους όπου διαμορφώνονται, διαιωνίζονται και νομιμοποιούνται οι κατηγορίες των κρατικών σκέψεων2 (και που επιτρέπει η σχεδόν πειραματική μορφή συλλογής των δεδομένων), η οποία συμβάλλει τόσο σε μια “ιστορία των πληθυσμών”3, αφού διαγράφει μια από τις κατευθύνσεις μιας γενεαλογίας της συγκεκριμένης κατηγορίας και των σημασιών της όπως συγκροτείται (εδώ σε μια χρονική στιγμή) στη βάση συγκεκριμένων σχέσεων μεταξύ των οικογενειακών δομών και των κοινωνικών και πολιτικών δομών, αναγκαία σε κάθε μελέτη της διαδικασίας φυσίωσης των γραφειοκρατικών κατηγοριών, όσο, κατ’ επέκταση σε μια ιστορία του ίδιου του κράτους, αφού οι κρατικοί φορείς, ατομικοί και συλλογικοί, διαμορφώνονται σύμφωνα με τις κατηγορίες μέσω των οποίων κατασκευάζεται αυτή η ιστορία: γενεαλογικές ή δημογραφικές κατηγορίες οι οποίες είναι ταυτόχρονα σχήματα αντίληψης, σκέψης και δράσης του κράτους σε διάφορες στιγμές της ιστορίας του. […]”

(μαζί με τη Μαρία Βιδάλη) Οι «ανύπαντρες γυναίκες»: η κατασκευή ενός «κοινού τόπου» και τα διακυβεύματά του, Ελληνική Κοινωνία, 5, 2001, Ακαδημία Αθηνών, σ. 181-207